Nederland moet haar CO2-uitstoot vóór 2030 met minimaal 49% verlagen. Onder meer door over te stappen op duurzame energie. Gemeente Amsterdam moet in 2050 een aardgasvrije stad zijn. De stad heeft voor onze wijk de overgangsperiode gepland tussen 2030 en 2035

Bij datacenters in het Sciencepark komt warmte vrij bij het koelen van de computers. In totaal is daar zoveel warmte beschikbaar dat er minimaal 5.000 huizen in Middenmeer van verwarming en warm water kunnen worden voorzien! Om dit voor elkaar te krijgen moeten een leidingennetwerk en een centrale warmtepomp worden aangelegd. Wij willen als bewoners dit net zelf in handen; en als we met veel bewoners zijn staan we sterk! MeerEnergie onderzoekt hoe we dit kunnen doen.

Een buurtcoöperatie is een manier om samen met je buren te ondernemen. De coöperatie is democratisch georganiseerd, dat wil zeggen dat elke buurtbewoner die lid is zeggenschap heeft. In een coöperatie kunnen buurtbewoners op verschillende manieren deelnemen: leden die investeren (en later rendement kunnen verwachten) en leden die alleen deelnemen om warmte af te nemen. De buurtcoöperatie kan hiernaast als startpunt dienen voor verdere duurzaamheidsinitiatieven, zoals energiebesparing en zonne-energie in de buurt.

MeerEnergie onderzoekt de haalbaarheid van een buurtwarmtenet. We zitten hiervoor aan tafel met professionals van Firan, een aan Alliander gelieerd bedrijf dat als doel heeft warmtenetten te ontwikkelen en beheren. Zij hebben veel ervaring op dit gebied. Zie https://www.firan.nl/. We hebben de intentie om met Firan samen het netwerk te ontwikkelen en te beheren.

Firan wil een rol nemen in de overgang naar schone energie en heeft hiervoor de kennis in huis.
Datacenter Equinix wil de restwarmte gratis aan MeerEnergie ter beschikking geven. Ook zijn we in gesprek met de gemeente, die manieren zoekt om over te gaan naar gasloze wijken en in Middenmeer Noord nu alvast leidingen neerlegt voor een warmtenet voor onze wijk. Ook stadsdeel Oost, dat de openbare ruimte beheert en nu start met de aanleg van het net in Middenmeer Noord, is betrokken.

Buurtwarmte is warmte uit restwarmte die anders in de lucht verdwijnt. Deze warmte kan de gasinstallatie vervangen voor verwarming van woningen en tapwater. Wel is er elektriciteit nodig voor de centrale warmtepomp die de warmte van het water ophoogt tot 70°C - 80°C. Hiervoor wil MeerEnergie duurzaam opgewekte elektriciteit inkopen, dus afkomstig van zonnepanelen en/of windmolens. Voor heel koude dagen, en als back-up als de elektriciteit uitvalt, is een centrale gasketel nodig, maar die zal dus maar zelden aangaan. We zullen onderzoeken of er hiervoor ook duurzame opties mogelijk zijn in de toekomst, bijvoorbeeld biogas.
MeerEnergie blijft streven naar verduurzaming; als woningen op termijn allemaal goed zijn geïsoleerd, kan de temperatuur van het hele systeem omlaag en is er minder elektriciteit nodig.

Het is nodig om de warmtepompen te voorzien van elektriciteit om de warmte op te waarderen, maar door de eigenschappen van deze warmtepompen is slechts (ongeveer) 25% van de warmte energie die er uit komt nodig als elektrische energie die benodigd is.

Nee, dat is niet berekend. Dat is een ingewikkelde berekening omdat het heel lastig is te bepalen wat je allemaal wel of niet mee moet nemen in zo’n berekening. De installaties hebben een lange afschrijftermijn (leidingnet 30 jaar en warmtepompen 15 jaar) en het kan ook langer mee gaan dan de afschrijftermijn. We gaan er vanuit dat de energie die nodig is om de installatie aan te leggen, snel is terugverdiend (binnen een jaar).

In het plan van MeerEnergie wordt rekening gehouden met latere toevoeging van een aansluiting op restwarmte van de Jaap Eden ijsbaan.

Er zijn op allerlei gebieden veel ontwikkelingen zoals we dagelijks in de krant lezen, dus ook met waterstof. De deskundigen zijn het er wel over eens dat het gebruik van waterstof voor woningverwarming de komende tientallen jaren zeker niet zal gebeuren. Als het zover is dat er groene waterstof beschikbaar komt uit duurzame elektriciteit, zal dit eerst gebruikt worden voor de industrie (hoge temperaturen) en andere toepassingen zoals transport. De verwachting is daardoor  dat het de komende 50 jaar niet zinvol is om woningen te gaan verwarmen met waterstof.

De opwaardering wordt verzorgd door elektrische warmtepompen. We gebruiken enkel gas als back up en bij een echte piekvraag zoals op de koudste dagen in de winter.

Het is moeilijk te voorspellen welke alternatieven er zich tussen nu en 2040-2050 zullen ontwikkelen voor de verwarming van huizen. Op dit moment werken de beschikbare alternatieven – individuele warmtepompen – alleen voor huizen die zeer goed zijn geïsoleerd, en dat geldt maar voor weinig huizen in onze buurt.

Een commerciële partij zou ook klanten moeten werven in onze wijk. En wij, bewoners, zijn die beoogde klant zelf. Als wij het daar met zijn allen niet mee eens zijn, hebben ze hier niets te zoeken; dan krijgen ze geen haalbare business case. Wij denken bovendien een beter aanbod te kunnen doen omdat we geen winst maken.

Het kan zijn dat er andere partijen zijn, die de leidingen willen overnemen die de gemeente nu in Middenmeer Noord aanlegt, maar als je ziet hoeveel werk dit project met zich meebrengt, ligt het niet voor de hand dat er snel anderen opstaan die dit willen doen. Overigens is er op Science Park veel meer warmte beschikbaar dan wat wij nodig hebben voor de 5.000 aansluitingen in onze buurt. Andere partijen kunnen dus ook plannen ontwikkelen, voor andere buurten (denk aan de Indische buurt bijvoorbeeld) zonder dat wij daar last van hebben.

Science Park is de meest aantrekkelijke plek voor dataverkeer in Europa; het is het op één na grootste internetknooppunt ter wereld. Zelfs als Equinix om welke reden dan ook zou vertrekken, dan staan anderen in de rij om hun plaats in te nemen. Het datacenter heeft alle eigen contracten, zoals erfpacht, afschrijvingen van investeringen etc. nu afgestemd op tenminste 25 jaar. We gaan een privaatrechtelijk contract afsluiten waarin staat dat zij de restwarmte altijd gratis zullen aanbieden.

Ja we hebben nu een afspraak met Equinix maar er zijn nog andere datacenters op het sciencepark zoals digital realty (de andere grote toren). Op langere termijn zouden ook ander bronnen zoals oppervlaktewater, warmte koudeopslag of geothermie interessant kunnen zijn.

De bron is heel stabiel, de warmte wordt het gehele jaar bij ongeveer een constante temperatuur afgegeven. Er zullen nog veel meer servers (computer) in het gebouw komen te staan in de toekomst. Door de ontwikkeling van de processoren zullen ze op steeds hogere temperatuur kunnen functioneren, zodat de temperatuur van het koelwater hoger wordt. Dat is gunstig voor het rendement van ons systeem. Er zouden ontwikkelingen kunnen ontstaan waardoor servers minder energie nodig hebben en dus ook minder warmte afgeven. De vooruitzichten zijn echter dat er in de toekomst nog veel meer servers nodig zijn. Dus ook al worden ze zuiniger, er zal de komende jaren alleen maar meer restwarmte beschikbaar komen. Alle elektriciteit die de computers in gaat, komt er als warmte uit (wet van behoud van energie).

De warmte hoeft niet te worden opgeslagen. Het datacenter geeft continu genoeg warmte af. Wat wij niet nodig hebben gaat de lucht in.

Het ondernemingsplan bevat de uitwerking van het plan om een warmtebedrijf voor en van bewoners te realiseren, dat met een warmtenet in Middenmeer warmte gaat leveren vanuit de datacenters in het sciencepark. In het ondernemingsplan staat in hoofdlijnen het antwoord op vier vragen: Hoe regelen we technisch het warmtenet? Hoe zorgen we dat bewoners willen meedoen aan het warmtenet? Hoe organiseren we de energiecoöperatie en de samenwerking met de professionele partners? Hoe betalen en financieren we het warmtenet? Hieraan is in werkgroepen met vrijwilligers uit de buurt, met Firan en met andere partijen hard gewerkt. Het plan krijgt steeds duidelijker vorm en is in een fase waarin financiers meedenken. Het is nu dan ook heel belangrijk om te weten hoeveel bewoners meedoen.

Op dit moment zijn we nog met alle partijen in onderhandeling. Zolang er nog niet over alles duidelijkheid is, kunnen we het ondernemingsplan niet online zetten. Zodra alles rond is, worden de plannen wel openbaar gemaakt. Eén van de kernwaarden van de aanpak van MeerEnergie, naast solidariteit en democratie, is transparantie. Om overal samen eerlijk over te kunnen beslissen, moet ook iedereen dezelfde informatie hebben. Overigens kan ieder lid die dit wil, zich aanmelden om erover mee te denken.

In begin 2022 start de gemeente met graafwerkzaamheden in Middenmeer Noord. Hierbij worden ook leidingen aangelegd die nodig zijn voor het warmtenet. Intussen wordt gewerkt aan ontwerp van de rest van het net: de transportleiding van bron naar wijk, en de leidingen in Middenmeer Zuid. De aanleg is een langdurig project. Als alles goed gaat, en voldoende bewoners mee willen doen, kan het net in Middenmeer Noord mogelijk al in 2025 warmte gaan leveren. In Middenmeer Zuid zal het langer duren.

1. Afronding van de onderzoeksfase van haalbaarheid (die we dit jaar doorlopen), waarin we een goed onderbouwd plan maken;
2. De overeenkomstfase, waarin we het ondernemingsplan omzetten in zakelijke afspraken en een aanbod aan de bewoners;
3. De voorbereidingsfase, waarin het technische ontwerp en het bestek gemaakt gaat worden voor de aanleg van de centrale leiding en de uitkoppelingsinstallatie, en waarin de beheerorganisatie wordt opgericht;
4. De realisatiefase, waarin het warmtenet wordt aangelegd en aangesloten;
5. De exploitatiefase, waarin het warmtenet aan bewoners daadwerkelijk warmte levert.

In Middenmeer Noord gaat in januari 2022 de schop in de grond. Dit gebeurt niet in elke straat tegelijk. We denken dat de gemeente hier twee tot drie jaar mee bezig is, van straat naar straat. Intussen wordt er gewerkt aan de aanleg van de centrale leiding van de warmtebron (het datacenter) tot aan de wijk.  De onderhoudswerkzaamheden in Middenmeer Zuid zijn gepland te beginnen in 2024-2025. Ook hier gaan we uit van twee tot drie jaar voordat de hele wijk klaar is. De kosten worden over alle aan te sluiten woningen verdeeld. Je betaalt natuurlijk wel pas vanaf het moment dat je woning ook daadwerkelijk is aangesloten.

Voorlopig is het plan het warmtenet aan te leggen waar onderhoudswerkzaamheden zijn gepland, en de gemeente dus sowieso gaat graven. Bij straten waar (nog) geen graafwerkzaamheden zijn gepland, zal het warmtenet ook komen, maar waarschijnlijk pas later in de planning. Uiteindelijk moet het warmtenet in alle straten in dit gebied worden aangelegd. De precieze link naar de kaart voegen we later toe aan deze pagina.

Deze zitten in het plan van MeerEnergie. Voor de realisatie van het net, liften we mee op de planning van het groot onderhoud van de gemeente. Het kan zijn dat deze woningen als laatste aan de beurt zijn.

De gemeente wil politiek een besluit nemen of ze denken dat MeerEnergie echt in staat zal zijn om als warmtebedrijf te fungeren, voordat ze het leidingen-netwerk in Middenmeer Noord aan ons willen overdragen. We bekijken momenteel in samenspraak met banken alle mogelijkheden.

In 2022 moet er een partij worden gekozen die ook mee gaat doen in de aanleg van leidingen in Middenmeer Zuid. MeerEnergie moet, om deze partij te kunnen zijn, het eigen deel van de financiering rond hebben, die onder meer afhankelijk is van hoeveel mensen mee doen.

De gemeente laat nu een deel van de benodigde leidingen op eigen kosten aanleggen. MeerEnergie wil eigenaar worden van het gehele warmtebedrijf. Uiteindelijk zullen wij dus het leidingnet overnemen tegen een nader af te spreken bedrag.

Alle mogelijke opties worden besproken en onderzocht. Bestaande risico’s worden in kaart gebracht, en voor ieder risico wordt bekeken wat oplossingen kunnen zijn. Garantstelling is hierbij een van de vele mogelijkheden. We zijn met alle partners in gesprek over inschatting en verdeling van risico’s.

We zijn hiermee in gesprek en zij willen meedoen. In onze buurt hebben meerdere woningcorporaties bezit. Met de twee grootste (De Alliantie en Eigen Haard) hebben we al een intentieverklaring getekend; zij staan zeer positief tegenover ons plan. Corporaties hebben immers dezelfde principes als wij: betaalbaar, solidair en transparant.

MeerEnergie wordt een koepel met drie bedrijven: een bedrijf voor de bron & warmtepompen, een infrabedrijf voor de leidingen van bron naar aansluiting (samen met Firan) en een leveringsbedrijf (rekening innen, vragen beantwoorden etc.). Het technisch beheer kan op verschillende manieren worden gedaan. We gaan nog onderzoeken wat de beste manier is om het technisch onderhoud en beheer uit te besteden voor de verschillende installaties.

Een warmtenetwerk is een netwerk van leidingen onder de grond waar warm water doorheen stroomt, vanaf de bron naar de afnemer. Als alternatief voor verwarming op gas. In geval van Middenmeer wordt warm water van 30^oC geleverd door het datacenter. Dit warme water wordt door een centrale warmtepomp verder opgewarmd tot 70°C. Hierna wordt het via buizen richting de aangesloten woningen geleid. Deze buizen komen uiteindelijk, in smallere leidingen, je huis binnen en worden met een ‘afleverset’ aangesloten op je huidige installatie. Hier wordt de warmte overgedragen naar jouw huis, dus niet het water zelf. Het afgekoelde water wordt het huis weer uit geleid; er komt dus een leiding heen, naar de ‘afleverset’, en een leiding terug om het koude water weer af te voeren. De afleverset heeft ongeveer de afmetingen: 60x20x40cm (bxdxh). Via de bestaande CV-radiatoren kan de warmte net als nu worden verspreid in de woning.

Vanuit het gebouw van Equinix komen leidingen met water van ca 30^oC naar de warmtepomp-installatie. Daar wordt het water opgewarmd  naar 70-80^oC. Hiervoor zijn meerdere warmtepompen nodig. Het gebouw voor de warmtepompinstallatie zal komen te staan in de buurt van de bron, Equinix. Vanaf daar gaat de warmte via een (goed geïsoleerd) leidingennet naar Middenmeer.
Bij het leidingnet in de wijk zijn enkele zogenoemde ‘overdrachtstations’ nodig die de warmte via warmtewisselaars overdragen aan kleinere gescheiden leidingnetten. Dit is om te voorkomen dat, als er ergens iets fout gaat, meteen de hele wijk hier last van heeft. Hiervan zullen er ongeveer 10 tot 15 komen in de wijk (uitgaande van 5000 woningen), die ongeveer het oppervlak van een parkeerplek zullen hebben.

Ja. En omdat de leidingen in de grond moeten worden aangelegd, zullen we dit werk zoveel mogelijk combineren met de graafwerkzaamheden van de gemeente voor onderhoud van alle andere leidingen onder de grond. Straat voor straat worden alle leidingen dan aangelegd.

Op dit moment wordt door de Commissie Wijkbereik in kaart gebracht wie de eigenaar is van de woning. Dat doen we met gegevens van het kadaster. Eigenaren die hun pand verhuren zullen daarna benaderd worden. We zullen de particuliere eigenaren informeren. We werken aan een aanbod waarvan het voordeel zo groot is dat het besluit om mee te doen de beste keuze is. We verwachten dat er in de toekomst bovendien ook wetgeving komt die aansluiting verplicht; dan is het zeker beter om meteen bij MeerEnergie aan te sluiten.

Je verruilt je CV-ketel met een afleverset voor zowel verwarming als tapwater. Dit laatste moet i.v.m. risico van legionella altijd minimaal 60°C zijn. Dit is inderdaad voldoende om alles te kunnen verwarmen, daar wordt het systeem op ontwikkeld.

Er komen twee leidingen in huis van de straat naar de plaats van je huidige cv-ketel: één toevoerleiding (water van +/- 70^oC) en één retourleiding (water van +/- 40^oC)”. Deze leidingen hebben ongeveer een diameter van 2,5cm, ze hebben wel een isolatielaag er omheen zodat de diameter in totaal ongeveer 6 cm zal zijn. Deze leidingen zullen, net als de gasleiding, ergens door huis (onder een vloer of in een koof) moeten worden aangelegd.

Het is bij een verbouwing altijd aan te raden om het huis te isoleren. Hoe beter je huis is geïsoleerd, hoe minder warmte je nodig hebt om je huis te verwarmen, en hoe minder je betaalt. En als op termijn de huizen allemaal goed genoeg zijn geïsoleerd, kan de temperatuur van het warmtenetwerk omlaag. Hierdoor gaat de centrale warmtepomp efficiënter functioneren, zodat deze minder elektriciteit nodig heeft, en dus ook deze kosten omlaag gaan. Het loont dus om je huis te isoleren. Daarnaast is het goed te weten dat, om tzt aan te sluiten op een warmtenet, de enige aanpassing in het huis van straat tot ketel zal zijn; een goede bereikbaarheid van de ketel voor leidingen vanaf straat is dan praktisch. Er komen twee leidingen in huis van de straat naar de plaats van je huidige cv-ketel: één toevoerleiding (water van +/- 70°C) en één retourleiding (water van +/- 40°C). Deze leidingen hebben ongeveer een diameter van 2,5cm, ze hebben wel een isolatielaag er omheen zodat de diameter in totaal ongeveer 6 cm zal zijn. Deze leidingen zullen, net als de gasleiding, ergens door huis (onder een vloer of in een koof) moeten worden aangelegd. Als laatste kan je ervoor kiezen alvast elektrisch te gaan koken, zodat je tzt helemaal van het gas af kan.

Isoleren is niet noodzakelijk. We ontwerpen het warmtenet juist zo dat het geschikt is voor woningen die niet goed zijn geïsoleerd. Toch blijft isolatie altijd wel een goed idee. Want, net als nu, geldt: hoe beter je huis is geïsoleerd, hoe minder warmte je nodig hebt om je huis te verwarmen, en hoe minder je betaalt. En als op termijn de huizen allemaal goed genoeg zijn geïsoleerd, kan de temperatuur van het warmtenetwerk omlaag. Hierdoor gaat de centrale warmtepomp efficiënter functioneren, zodat deze minder elektriciteit nodig heeft, en dus ook deze kosten omlaag gaan. Het loont dus om je huis te isoleren. Tip: probeer nu al of je de huidige CV-ketel op 60°C kunt zetten en ervaar of dit voldoende is. Normaal gesproken staat deze standaard op 80°C graden. Je kunt dit zelf aanpassen naar een lagere temperatuur en kijken of dat ook werkt. Zo kan je ook nu al zelf energie besparen.

Maak je bijvoorbeeld al gebruik van vloerverwarming, dan is het nodig de toevoertemperatuur te verlagen naar +/- 35^oC. Dit is geen probleem, dat gebeurt nu ook al bij vloerverwarming die is aangesloten op een ouderwetse CV-ketel. Het toevoerwater wordt gemengd met het koude retourwater, waardoor de temperatuur naar de vloerverwarming verlaagd kan worden naar de gewenste temperatuur.

Nee, bij de nieuwe verwarmingsleidingen moet er isolatie omheen, en het zijn er 2 i.p.v. 1. Het wordt dus dikker dan de huidige gasleiding.  Een warmtenet werkt daarnaast met warm water en is dus veiliger dan een  gasleiding.

De leidingen van de CV installatie worden niet vervangen. Alleen de leidingen van de straat naar de afleverset moet je vervangen. Je hoeft niet je radiatoren te vervangen. De CV ketel wordt vervangen door een afleverset. In plaats van de gastoevoerleiding komt er een warmtetoevoer en –retour leiding. Deze zijn ieder ongeveer 22 mm diameter plus isolatie eromheen. We gaan per woning bekijken hoe we die leidingen het beste kunnen aanleggen.

Ja, er komt een meter die meet hoeveel warmte je afneemt. Bij een warmtenet wordt hiervoor zowel de volumestroom als temperatuur gemeten.

Als het zover is dan zorgen we dat wij de beste hebben (hierover kunnen alle leden natuurlijk ook voorstellen doen). Wij zijn geen bedrijf dat persé tegen de laagste kosten wil werken. We zijn zelf de bewoners én gebruikers, dus we willen goed uitzoeken wat de beste keuze is.

Die wordt deskundig verwijderd, en de ‘afleverset’ wordt ervoor in de plaats gezet. We zoeken nog uit of het mogelijk is om een opkoopregeling aan te bieden voor vrij nieuwe cv-ketels.

Warmtelevering via dit warmtenet is even betrouwbaar als de levering van gas. Mocht er een storing optreden waardoor er geen restwarmte beschikbaar is, dan treedt direct de back-up voorziening in werking door middel van een back-up ketel. We willen deze voorziening zo duurzaam mogelijk maken. De kans dat een datacenter in storing valt (en dus geen warmte afgeeft) is trouwens bijzonder klein omdat zij hun klanten een bedrijfszekerheid bieden van 99,99999%.

Als je ervoor kiest helemaal van het gas af te gaan, betekent dit inderdaad ook dat je niet meer op gas gaat koken. Dan moet je natuurlijk wel een elektrisch fornuis hebben. We zijn als MeerEnergie op zoek naar een collectief aanbod, voor iedereen die hier interesse in heeft. We laten de keuze aan bewoners zelf om hier wel of niet gebruik van te maken.

Ja, als je buurtwarmte afneemt én elektrisch gaat koken, kan je ‘van het gas af’. Dan hoef je dus ook geen vastrecht meer te betalen voor gas. Bijkomend voordeel is dat je dan ook af bent van de gezondheids- en explosierisico’s, die gas met zich mee brengt.

De overheid heeft besloten dat Nederland uiterlijk in 2050 van het gas af moet zijn, dus vanaf dat moment kan je in principe niet meer je woning verwarmen met gas, of op gas koken. De gemeente Amsterdam wil al voor 2040 van het gas af zijn. Of dit ook betekent dat er dan al geen gas meer geleverd zal worden aan woningen, is nog onbekend. Hoe lang gas dus beschikbaar blijft, hangt niet van MeerEnergie af, maar van de overheid. Wat wel zeker is, is dat gas met de tijd steeds duurder zal worden.

Er komt waarschijnlijk een gemeenschappelijke leiding voor meerdere woninglagen, maar als een woning niet meedoet, hoeft hij niet aangesloten te worden. Het zou wel kunnen dat er soms een leiding loopt door een appartement dat niet meedoet. Daarvoor moeten oplossingen op maat voor worden bedacht. In de huidige situatie lopen ook de gasleidingen door de woningen via beneden naar bovenwoningen. Ditzelfde zal gelden voor warmteleidingen

Gebouwen met blokverwarming kunnen zeker meedoen. Met éen enkele aansluiting vanaf de straat wordt aansluiting van het hele gebouw technisch relatief eenvoudig. Wel zullen bewoners van het gebouw hierover uiteraard samen een besluit moeten nemen.

De leidingen die binnen komen in huis zijn er uitsluitend om de warmte af te leveren aan je huidige systeem. Er is geen uitwisseling van water. Aan je huidige waterleiding verandert niets; je blijft gewoon Amsterdams leidingwater drinken. En het water uit je douche komt ook gewoon uit je huidige waterleiding; alleen dit water wordt in het nieuwe systeem verwarmd door het warmtenet in plaats van door je CV-installatie. De warm drinkwaterleiding is dus via een warmtewisselaar gescheiden van het wamtenet.

Dit is een bijzondere situatie. Hiervoor moeten we een goed aangepast aanbod voor bedenken, dat redelijk en eerlijk is. MeerEnergie wil waar nodig altijd maatwerk bieden.

Nee, dat maakt niet uit voor de warmtelevering en niet voor de tarieven.

Jazeker. De vloerverwarming moet een lage toevoertemperatuur hebben (30-40 °C) maar dat kun je maken door het water met hoge temperatuur (van het warmtenet) te mengen met het retourwater (dus wat uit  de vloerverwarming komt). Het water dat uit de vloerverwarming komt wordt dus weer terug gestuurd naar de ingang en gemengd met een beetje heet water van het warmtenet. Een regelklep zorgt er dan voor dat het toevoerwater niet boven een ingestelde temperatuur komt (bijvoorbeeld 35 °C).