Op 20 juli publiceerde de website Follow the Money een artikel (achter inlog) over het energieverbruik van datacenters, waarin de plannen van MeerEnergie ook uitgebreid worden genoemd. Het was geen positief artikel. De schrijver waarschuwde voor een mogelijk fiasco.
In het artikel staan verschillende aannames waardoor de schrijver tot deze (voorbarige) conclusie komt. Hieronder geven wij eerst onze algemene reactie op het artikel. Vervolgens reageren we op de verschillende aannames die gedaan zijn, waardoor de schrijver tot deze conclusie komt.
Overigens: we zijn ook blij met dit soort kritische artikelen. We willen het beste voor de bewoners in de wijk. Kritiek – van de pers, maar ook van bewoners zelf – scherpt onze argumentatie en dwingt ons constant na te gaan of we wel op de goede weg zitten. Op het moment dat anderen ons kunnen overtuigen met feiten dat we het fout hebben, staan we daar altijd open voor.
Algemene reactie
In het artikel lopen 3 problemen door elkaar: het gebruik van energie door datacentra, het gebrek aan capaciteit op het elektriciteitsnet en de discussie of het warmtenet financieel haalbaar en duurzaam is. De eerste twee zijn legitieme discussies die ieder hun eigen artikel verdienen. Wij beperken ons hier tot het derde discussiepunt uit het artikel.
Vooropgesteld: we staan aan het begin van dit project. We weten een heleboel nog niet. We gaan nu in samenwerking met de gemeente en Firan nog heel veel zaken uitzoeken voordat er een warmtenet komt. De waarschuwing van de schrijver dat “een fiasco dreigt voor de stad, de bewoners, het klimaat én het stroomnet” is voorbarig. De komende jaren doen we er juist alles aan om zoveel mogelijk risico’s te onderzoeken en op te lossen voordat we überhaupt een warmtenet aanleggen. Dat wil niet zeggen dat we de punten die de schrijver aanhaalt negeren. En het is al helemaal niet zo dat we ons er niet van bewust zijn.
We begonnen dit project, omdat we in Nederland van het aardgas af gaan. We hebben met de buurt onderzocht wat daarvoor de meest logische oplossing is. Met 20 MW aan warmte op het Science Park en een grote hoeveelheid slecht te isoleren oude woningen in onze wijk is een warmtenet de meest logische oplossing. Dat wil niet zeggen dat er geen uitdagingen zijn. Het artikel geeft echter enkel kritiek op die oplossing, zonder betere alternatieven aan te dragen. Wij zien geen betere oplossing voor de wijk om van het gas af te gaan. Wel blijven we altijd openstaan voor slimme innovatieve oplossingen.
Aanname: de kosten liggen op € 24.000 per woning
De schrijver stelt dat de kosten € 24.000 per woning zijn. Hij komt tot die conclusie door de totale investering van € 40 miljoen te delen door het aantal deelnemers van de eerste fase (1.650). In een annotatie geeft hij aan dat dit eventueel naar 5.000 kan groeien, waardoor de kosten omlaag kunnen.
De investering van € 40 miljoen werd genoemd op onze website en hoort bij een project van minimaal 5.000 aansluitingen en niet bij 1.650 aansluitingen. Het delen van een totale investering door een klein deel van de aansluitingen is onzinnig. € 40 miljoen gedeeld door 5.000 aansluitingen is € 8000 per woning. Het bedrag van € 40 miljoen kwam van een eerdere raming en intussen is duidelijk dat het bedrag hoger zal zijn. Maar we hebben al eerder laten weten dat het warmtenet haalbaar en betaalbaar zal moeten zijn voor alle gebruikers. Het is dus zeker niet zo dat de totale investering volledig wordt doorberekend in een eenmalig bedrag per deelnemer. We gaan op zoek naar een haalbare en betaalbare oplossing voor alle bewoners van de wijk.
Aanname: amper kostenbesparingen
Daarnaast stelt de schrijver dat er nauwelijks kostenbesparingen zijn bij het vervangen van gas door elektriciteit: “Wat betekent de omschakeling van aardgas naar een warmtenet voor de bewoners? Een gemiddeld huishouden gebruikt 1.500 kubieke meter aardgas per jaar. Als Middenmeer-Noord straks van het gas gaat, levert dat per huishouden een jaarlijkse besparing op van 1.185 euro (uitgaande van 79 cent per kuub gas) en een vermeden uitstoot van 2.835 kilo CO2. Om dezelfde hoeveelheid warmte met een warmtepomp uit die restwarmte te halen, zal het elektriciteitsverbruik per huishouden met zo’n 5.000 kWh stijgen, ofwel 1.125 euro per jaar (uitgaande van 22,5 cent per kWh).”
De schrijver rekent hier met huidige prijzen. In het klimaatakkoord is afgesproken dat gas duurder wordt gemaakt en elektriciteit goedkoper. Als bewonerscoöperatie zal MeerEnergie juist een collectieve warmtepomp aanschaffen voor de hele wijk. Deze heeft ongeveer 5.000 kWh per woning nodig, maar MeerEnergie wordt daarmee grootverbruiker van elektriciteit en betaalt dan een grootverbruikerstarief. Daarop geldt een veel lagere belasting dan op het consumententarief.
De schrijver stelt dan: “Dat roept de vraag op waarom MeerEnergie volgens datzelfde principe niet gewoon collectief een lagere gasprijs probeert te bedingen.”
Dat zou kunnen als MeerEnergie een lokale gascentrale zou bouwen om de warmte op te waarderen. Of de schrijver bedoelt dat bewoners gewoon individueel aan het gas blijven, dat zou betekenen dat MeerEnergie U.A. vergunningen moet aanvragen om gasleverancier te worden. Gezien de doelstelling van de gemeente Amsterdam om geen gas meer te gebruiken zou het raar zijn om dan in de wijk gas uit de woningen te halen en het vervolgens weer met gas collectief te verwarmen. Of om nu een gasleveringsbedrijf op te zetten in een bedrijfstak die op zijn einde loopt.
Wij zullen de businesscase samen met Firan tot in detail doorrekenen, voordat we investeren en bewoners vragen mee te doen. Het project is ook alleen rendabel als een groot gedeelte van de wijk meedoet. Ons uitgangspunt is dat dit niet lukt wanneer de bewoners er financieel slechter van worden.
Aanname: het wordt niet duurzamer
De schrijver twijfelt of het überhaupt wel duurzamer wordt. Het warmtenet is “een voorschot op een gedroomde toekomst waarin alle elektriciteit duurzaam wordt opgewekt.” Nu komt de elektriciteit in Nederland grotendeels van fossiele brandstoffen. De schrijver denkt dat het zo blijft.
Warmte maken met een warmtepomp die gevoed wordt met elektriciteit is vanwege de huidige elektriciteitsmix op dit moment niet duurzamer dan met gas. In het klimaatakkoord is afgesproken dat in 2030 75% van de elektriciteit opgewekt wordt met duurzame energie. Door nieuwe zon- en windparken op land en windparken op zee. Wij gaan er op basis van nationale afspraken en de klimaatwet vanuit dat elektriciteit duurzamer wordt. Dat is dus enkel een verschil in inzicht van ontwikkelingen in de toekomst.
Verder doet de schrijver alsof het alleen duurzaam is als we zelf de elektriciteit duurzaam opwekken in de wijk of óp de datacentra. Dat is in steden nooit het geval. Het kan heel goed zijn dat wij in de toekomst 100% duurzame stroom inkopen van andere burger-energiecoöperaties die windmolens gebouwd hebben.
Tot slot schermt de schrijver met het rapport van D-Cision om bovenstaand punt te maken. Dit wekt de schijn dat het rapport negatief is over warmtenetten. Dat is niet zo. In het rapport is bijvoorbeeld te lezen dat een warmtenetwerk met een toevoertemperatuur van 70°C en een retourtemperatuur van 40°C goed haalbaar is, door opwaardering van restwarmte van een datacenter. Er wordt wel terecht aangegeven dat oude niet-geïsoleerde huizen eerst geïsoleerd moeten worden om ze voldoende warm te krijgen. Dat zal in de toekomst voor onze wijk ook nodig zijn. Maar tot die tijd kan de centrale toevoertemperatuur van het warmtenet door middel van piek-gasketels tijdelijk verhoogd worden op momenten dat het nodig is (bij lage buitentemperaturen). De optimale technische uitvoering hiervoor wordt onderzocht.
Naschrift
We hebben onze reactie ook gedeeld met de schrijver van het artikel, waarna een nieuw artikel (achter inlog) verscheen. Hierin gaat de schrijver in op verschillende reacties, waaronder de onze. Vervolgens schreef ook de Dutch Data Center Association een reactie op beide artikelen.